اکثر دانشجویان در دوره تحصیلی خود در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری برای فارغ التحصیلی باید پایان نامه ارائه دهند. انجام پایان نامه یکی از دغدغه‌ها و مشکلات بزرگ هر دانشجو است. سوالات بسیاری در این زمینه در ذهن دانشجویان شکل می‌گیرد. چه موضوعی را برای پایان نامه انتخاب کنم؟ آیا توانایی انجام پژوهش در زمینه موضوع انتخابی را دارم؟ از کجا باید شروع کنم؟ این سوالات و بسیاری سوالات دیگر در ذهن دانشجو شکل می‌گیرد. در این مقاله از فری تز قصد داریم به این قبیل سوالات پاسخ دهیم و مراحل انجام پایان نامه را بیان کنیم. پس تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
مراحل انجام پایان نامه چیست؟
قوانین دانشگاه خود را به خوبی بشناسید
یکی از مراحل انجام پایان نامه شناخت ضوابط دانشگاه خود است. در ابتدا باید با ضوابط و قوانین دانشکده خود آشنا باشید. این که شرایط انتخاب موضوع پایان نامه یا استاد راهنما چیست؟ چگونه باید مراحل اداری برای پایان نامه خود را انجام دهید؟ استادان داور شما چه کسانی هستند؟ چطور باید دفاع کنید؟ همه و همه مسائلی است که باید از آنها آگاه باشید. با کمک کارشناسان آموزشی می‌توانید با قوانین دانشکده خود در خصوص نحوه انجام پایان نامه آشنا شوید و تمامی مراحل اداری پایان نامه خود را به راحتی و درست به پایان برسانید.
انتخاب بهترین موضوع
شما باید بهترین موضوع را انتخاب کنید. اما بهترین موضوع چیست؟ این بستگی به علاقه و توانایی شما دارد. به دنبال مهارت ها و استعدادهای خود باشید و موضوعی را انتخاب کنید که علاقه دارید در آن زمینه رشد پیدا کنید. مهمترین نکته این است که موضوع پایان نامه شما از ارزش علمی برخوردار باشد. هرچه موضوعاتی به روزتر انتخاب کنید پایان نامه شما ارزش بیشتری خواهد داشت. پس تنها علاقه کافی نیست. ممکن است شما به موضوعی علاقه داشته باشید که بسیار ساده باشد یا از ارزش علمی برخوردار نباشد. به همین دلیل پس از انتخاب زمینه مورد علاقه خود با کمک استاد مشاور می‌توانید موضوع را تخصصی‌تر انتخاب کنید تا این مرحله از مراحل انجام پایان نامه را به خوبی طی کنید.
انتخاب هم گروهی‌ها
اگر موضوع انتخابی شما به قدری سخت است که به تنهایی قادر به انجام آن نیستید بهترین کار انتخاب هم گروهی برای انجام پایان نامه است. باید هم گروهی شما کسی باشد که شناخت خوبی نسبت به او داشته باشید زیرا فردی که به عنوان هم گروهی انتخاب می‌کنید باید هم دانش کافی را داشته باشد و هم پشتکار و تعهد زیادی در زمینه انجام پروژه داشته باشد تا تمام مسئولیت ها در مراحل انجام پایان نامه بر دوش شما نباشد و بتوانید با همکاری هم پروژه خود را به بهترین نحو و به موقع تمام کنید.
انتخاب استاد مشاور یکی از مراحل انجام پایان نامه
با توجه به موضوع مورد علاقه خود باید استاد مشاور مرتبط را انتخاب کنید تا در زمینه مورد نظر شما اطلاعات و تجربه کافی را داشته باشد. انتخاب استاد مشاور نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. شما باید با استاد خود راحت باشید و بتوانید سوالات خود را به راحتی از او بپرسید و مشکلات خود را حل کنید. به علاوه به موقع باید استاد راهنمای خود را انتخاب کنید زیرا ممکن است سایر افراد زودتر به انتخاب استاد راهنما اقدام کنند و استاد مورد نظر شما وقتی برای اینکه بتواند استاد راهنمای شما نیز باشد نداشته باشد. پس سعی کنید تمامی مراحل را به موقع انجام دهید.
کمی اطلاعات کسب کنید
اولین مرحله از مراحل انجام پایان نامه که باید انجام دهید کسب اطلاعاتی سطحی و اولیه درباره‌ی موضوع مشخص شده است. سعی کنید مقالات، کتاب و… را در زمینه موضوع خود بررسی و مطالعه کنید. زیرا باید یک اطلاعات کلی برای طبقه‌بندی مطالب و ادامه تحقیقات داشته باشید و دقیقا بدانید که می‌خواهید چه کار کنید. با خواندن مطالب گسترده و سطحی می‌توانید متوجه شوید که باید از کجا شروع کنید. چگونه شوع کنید و چگونه ادامه دهید.
منابع خوب را پیدا کنید
پس از کسب اطلاعات لازم باید بگردید و منابع خوب را پیدا کنید. منابع انتخابی شما باید معتبر و به روز باشند. حتی می‌توانید برخی مقالات خارجی و به روز را ترجمه کرده و در پایان نامه خود استفاده کنید. اگر وقت ترجمه را ندارید یا اینکار برایتان سخت است کار ترجمه مقالات را به مؤسسات مختلف بسپارید و خودتان به سراغ سایر مراحل انجام پایان نامه بروید. توجه داشته باشید که چه مطلبی را از کدام منبع انتخاب کرده کرده‌اید زیرا بعدا برای ارجاعات و تکمیل فهرست منابع به آنها نیاز خواهید داشت. نکته مهم در این مرحله این است که حتما از منابه معتبر و به روز استفاده کنید تا اطلاعات درست در زمینه مورد نظر را به دست آورید. زیرا ممکن است منابع و اطلاعات قدیمی منسوخ شده باشند.
برنامه ریزی کنید
برای انجام پایان نامه خود برنامه ریزی کنید. برنامه هر روز را تا قبل از زمان دفاع مشخص کنید و سعی کنید همیشه طبق برنامه پیش بروید. سعی کنید در برنامه خود زمان هایی را به استراحت اختصاص دهید تا بتوانید با ذهن بازتری دوباره به سراغ ادامه پروژه خود بروید. برای برنامه ریزی می‌توانید از استاد راهنمای خود نیز مشاوره دریافت کنید. اما بهترین شخص خودتان هستید زیرا تنها خود هستید که به میزان توانایی‌های خود و زمانی که دارید آگاه هستید. نکته مهم این است که برنامه خود را فشرده تر از آنچه فکر می‌کنید بچینید زیرا در زمان انجام پروژه ممکن است به مشکلاتی برخورد کرده و مقداری از زمان خود را از دست بدهید.
تحقیقات را شروع کنید
پس از اینکه منابع خود را پیدا کردید کار تحقیق و پژوهش خود را شروع کنید. شاید در بین راه متوجه شوید که به منابع بیشتری نیاز دارید ناامید نشوید و همچنان به کار خود ادامه دهید زیرا اکثر افراد در میانه راه احساس می‌کنند که انجام پایان نامه کار بسیار سختی است. از هر جا که می‌توانید کمک بگیرید. از استاد راهنمای خود کمک بگیرید و بخواهید مشکلات شما را رفع کنند یا بهترین منابع را در اختیارتان قرار دهند. از مؤسسات آموزش انجام پایان نامه نیز می‌توانید کمک بگیرید. این مؤسسات می‌توانند در قسمتی از روند انجام پروژه یا تمام آن مشکلات شما را رفع کنند و اطلاعات و آموزشهای مورد نیاز را در اختیار شما قرار دهند.
با اصول نگارش پایان نامه آشنا شوید
نوشتن پایان نامه اصول خاصی دارد از نوشتن صفحه اول تا مقدمه و چکیده و متن تقدیر و تشکر تا نوشتن فصل‌های مختلف! منابع زیادی در اینترنت وجود دارند که می‌توانند به شما در یادگیری اصول نگارش پایان نامه کمک کنند. حتی کتاب‌هایی در بازار موجودند که می‌توانید از آنها استفاده کنید. به طور کلی این قواعد یکسان هستند اما می‌توانید از استاد راهنما خود در این زمینه نیز کمک بگیرید. رعایت این اصول در ارائه نسخه نهایی پایان نامه شما بسیار مهم است. پس تمام سعی خود را کنید تا این نکات را به خوبی یاد بگیرید. سعی کنید با اصول نگارشی نیز آشنا شوید یا در انتها پایان نامه خود را برای ویرایش به دست یک ویراستار بسپارید.
هر روز اندکی از پایان نامه خود را بنویسید
سعی کنید هرچه زودتر شروع به نگارش پایان نامه خود کنید و هر روز اندکی از کار را پیش ببرید. اکثر افراد فکر می‌کنند که در مراحل انجام پایان نامه تنها به دست آوردن اطلاعات، کار مهم و سختی است. به همین دلیل کار نگارش پایان نامه خود را بسیار دیر شروع کرده و به مشکل برمی‌خورند. باید گفت نگارش پایان نامه یکی از سختترین مراحل انجام پایان نامه است. سعی کنید ۳ ساعت ابتدایی صبح بعد از بیدار شدن را به پایان نامه خود اختصاص دهید زیرا مغز در این زمان در بهترین حالت یادگیری خود قرار دارد.
مقدمه خود را بنویسید
پس از انتخاب موضوع و جمع آوری منابع باید شروع به نوشتن کنید. مقدمه و چکیده اولین بخش‌هایی هستند که باید آنها را بنویسید. مقدمه باید خلاصه‌ای از تمامی فصل‌های پایان نامه شما باشد به طوری که با خواندن مقدمه بتوان متوجه شد موضوع کلی و هدف از انجام پایان نامه چیست. مقدمه باید طول مشخصی داشته باشد. طول مقدمه بستگی به این موضوع دارد که پایان نامه را برای چه دوره‌ای می‌نویسید. برای مثال مقدمه پایان نامه دوره کارشناسی نباید کمتر از ۱۵ صفحه باشد. مقدمه شما باید جالب و کامل باشد به طوری که تمامی بخش‌های پایان نامه را پوشش دهد.
متن اصلی پایان نامه را بنویسید
پس از نوشتن مقدمه به سراغ متن اصلی پایان نامه میرویم. باید مطالب متن اصلی را به فصل‌های مختلف تقسیم کنیم. در هر فصل نیز باید به موضوع مشخصی پرداخت. این فصل ها باید با هم مرتبط باشند و هر فصل مباحث فصل قبل را تکمیل کند تا در انتها به هدف پایان نامه برسد. نحوه انتخاب عناوین فصل ها نیز بسیار مهم است. اطلاعات باید به طوری صحیح در هر فصل قرار بگیرند تا بتوانند مفهوم کلی را به خوبی بیان کنند.
فصل نتیجه گیری
فصل آخر پایان نامه فصل نتیجه گیری نام دارد. شما باید در این فصل نتایج به دست آمده از تحقیقات خود و حتی از سایر تحقیقات مرتبط با تحقیقات خود را بیاورید. در واقع این فصل یک خلاصه از اهداف، نتایج و داده های فصل‌های پیشین است. از نظر استادان داور این فصل از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است پس نوجه ویژه‌ای در تهیه این فصل داشته باشید زیرا تمام پایان نامه شما و محصول کار شما در این فصل گردآورش می‌شود و توجه به این فصل در جلسه دفاع بسیار بیشتر خواهد بود.
فهرست منابع
یکی از مهمترین بخش‌های پایان نامه فهرست منابع است. نوشتن این فهرست اصول خاصی دارد که شما می‌توانید از آموزشهای روش نوشتن فهرست منابع کمک بگیرید. شما باید تمام منابعی را که در پایان نامه خود استفاده کردید در این فهرست بیاورید. بیشتر اوقات طول این فهرست به چند صفحه نیز می‌رسد. پس نگران نباشید و تمام منابع خود را در این فهرست با اعمال اصول صحیح ذکر کنید.
فهرست موضوعی را تنظیم کنید
در انتها با توجه به چیزی که نوشتید باید فهرست موضوعی ابتدای پایان نامه را مشخص کنید. تمامی عناوین به درستی باید در این فهرست باشند. حتی اگر از جداول یا تصاویر در پایان نامه خود استفاده کرده‌اید باید فهرست جداول و فهرست تصاویر را به صورت جداگانه برای پایان نامه خود تنظیم کنید. در ورد امکان تنظیم فهرست به صورت خودکار وجود دارد. تنها کافی است به آموزشهای تنظیم فهرست با ورد رجوع کرده و فهرست موضوعی پایان نامه خود را بسازید.
ضمیمه و پیوست ها را فراموش نکنید
یکی از عناصر مهم هر پایان نامهای بخش ضمیمه و پیوست‌ها است. شما باید به خوبی با نکات درج ضمیمه و پیوست در پایان نامه آشنا باشید تا بتوانید به خوبی این بخش از پایان نامه خود را نیز به خوبی به اتمام برسانید. آموزشهای بسیاری برای این موضوع در اینترنت وجود دارد که می‌توانید از آنها استفاده کنید. تصور نکنید که انجام این کار سخت است. اگر بخواهید قطعا می‌توانید این بخش از پایان نامه را نیز به نحو احسن انجام دهید.
مرور دوباره
در انتها دوباره پایان نامه خود را مرور کنید. چندین بار مطالب را خوانده تا اگر اشتباهی بود آن را پیدا کنید. حتی می‌توانید پایان نامه خود را دست یک ویراستار بسپارید تا تمام مشکلات آن را رفع کند. مهمترین نکته این است که در انتها پایان نامهای کامل و مطابق اصول داشته باشید. ممکن است در جلسه دفاع نیاز به پاورپوینت برای ارائه خود داشته باشید. پس با اصول طراحی پاورپوین نیز آشنا شوید و یک پاورپوینت عالی برای ارائه خود تنظیم کنید تا اگر نیاز بود از آن استفاده کنید.
پیش به سوی دفاع
پس از انجام این مراحل پایان نامه شما به اتمام می‌رسد. به خوبی بر موضوع انتخابی خود مسلط شوید. تمامی سوالاتی که ممکن است از شما بپرسند را بررسی کرده و جواب آنها را پیدا کنید. حتی موضوعاتی پیرامون موضوع خود را نیز به خوبی مطالعه کنید. چند روز باقی مانده به دفاع را نیز به استراحت اختصاص دهید و سعی کنید تمام استرس‌ها را از خود دور کنید.
امیدواریم این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد و با رعایت نکات گفته شده بتوانید پایان نامهای بسیار خوب و کامل تنظیم کنید و به موفقیت برسید. اگر شما نیز نکته‌ای در زمینه مراحل انجام پایان نامه به ذهنتان می‌رسد خوشحال می‌شویم از طریق نظرات با ما در میان بگذارید. موفق باشید.
